POT MET GOUD

Een hoopvolle plek kan zo naar het verleden wijzen, zoals Arcadië, maar het kan ook een tussenstop zijn die de weg naar boven symboliseert, zoals Kaap de Goede Hoop, of een verlangen naar een betere toekomst, zoals Amerika in het begin van de vorige eeuw. De verwijzing van het woord ‘hoop’ kan zo ook gezien worden als een toestand waar je naar uit kan kijken. In dit verband ontstond het begrip Utopie, dat afgeleid is van de titel van het beroemde artikel Utopia (1516) van Thomas More. Hij beschreef voor het eerst over een in de fantasie geconstrueerde ideale (maatschappelijke) toestand. Volgens het Cultureel woordenboek, zouden we dat vrij kunnen vertalen met 'Nergenshuizen'. 'Topos' is Grieks voor 'plaats' en de 'u' kan staan voor het Griekse 'ou' dat 'niet' betekent (een niet bestaande plaats); de 'u' kan ook staan voor het Griekse 'eu' dat 'goed' betekent (een goede plaats). Hoop is zo een verbetering waar naar je kunt verlangen. Een kleine honderd jaar na Thomas More legde Spinoza dat zo uit: ‘"Hoop is de vreugde die je ervaart van de verwachting dat de toekomst positief zal uitvallen, als je je concentreert op de positieve verwachting". Hoop is dus een kwestie van willen opgaan in een verheugende emotie. Wie hoopt richt zich naar iets wat op het punt staat uit te komen.

In 1999 begint kunstenaar Mike Kelley (1954-2012) aan het construeren van een bijzondere Arcadische plek. Het project dat hieruit ontstaat noemt hij de Kandors-serie. Dit projecy bevat een groot aantal driedimensionale voorstellingen of sculpturen van de geboorteplaats van Superman, de stad Kandor. Het populaire Superman-verhaal vertelt over de avonturen van een buitenaards wezen dat als baby naar de aarde wordt gestuurd om te ontsnappen aan de totale vernietiging van zijn thuisplaneet, Krypton. Uiteindelijkt blijkt dat Kandor in werkelijkheid niet vernietigd is. Gekrompen en gebotteld door de schurkachtige Braniac, werd de futuristische stad gered door Superman en beschermd onder een stolp in zijn heiligdom; het Fort van Eenzaamheid. Bijna een kwart eeuw in striptijd overleefden Kandor en zijn miniatuurburgers onder de hoede van Superman, ondersteund door tanks met Kryptonische atmosfeer; critici zien dit graag als een constante herinnering aan zijn verloren verleden en een metafoor voor zijn psychische ontkoppeling van zijn geadopteerde planeet. Kelley koos zo twintig verschillende voorbeelden uit de talloze tweedimensionale weergaven van de sci-fi-stad om tussen 2007 en 2011 een groot aantal Kandors te creëren. Elk van deze sculpturen bevat een verlichte miniatuurversie van de Kandor-stad op een sokkel, ingepakt in een glazen stolp, soms in combinatie met nep gastanks en slangen, die de levensondersteunende dampen willen oproepen die Superman gebruikte om de burgers van Kandor in leven te houden. Videoprojecties, die de flessen afbeelden met wervelende atmosferische lichteffecten, bevatten een buitenaardse soundtrack gecomponeerd door Kelley. Lenticulair licht manipuleert de tweedimensionale ontwerpen en kleuren van de stripboekillustraties. Hierover schreef Kelley: “Mijn doel was om de verschillen te benadrukken tussen de grafische kwaliteiten van de stripboekillustraties en de gedimensioneerde versies ervan die in de sculpturen worden weergegeven”. Kelley laat weten de formele eigenschappen van doorschijnendheid en reflectie te onderzoeken door de Kandors in gekleurde harsen te gieten, ze in getinte glazen flessen te plaatsen en ze te verlichten als relikwieën. Zo lijken we als kijker achter te blijven met een pot goud; op de grens van eenzaamheid en trauma, op een griezelige Archaïsche plek, ontmoeten we een glinsterend symbool van hoop en leven.

Afbeelding: Mike Kelley, Kandor 10, 2010