ZWACHTELEN

In de film van Elsinga staan pijn en lijden op zijn minst centraal; niets is reëler dan het lijden, lijkt de kunstenaar te willen uitdragen. Ook in eerdere werken gaat de kunstenaar 'de doornestruiken' niet uit de weg. Na de opnames van Springtime bleek Elsinga ruim dertig keer gestoken te zijn, hij moest direct afgevoerd worden naar het ziekenhuis. Componenten als lijden, zelfopoffering en martelaarschap lijken zo bepalend in het kunstwerk. Maar misschien is er wel meer. Met de afstand die hij creeerde door het gebruik van ouderwetse zwart-wit film, de verstilling van het moment en de bijna poetische manier waarop de bijen zich langzaam als een deken om de kunstenaar heen  wikkelen, roept het werk ook gevoelens van mededogen op. Machteloos als we zijn, doet het werk een appel op ons: je zou er als kijker ook tussen willen springen, hem er, met je beschermende pak, tussenuit willen trekken en bevrijden. Misschien zit de kracht van het werk ook wel in de troostende component die zo, via de weg van mededogen, wordt toegevoegd.   

"Aan de tragiek van ons lot zouden wij niet zo moeten willen ontsnappen", schrijft Schopenhauer. We zouden onze jachtige zoektocht naar geluk beter kunnen inruilen voor het terugwinnen van onze tolerantie voor het lijden, bepleit hij. Ook Moring komt tot de conclusie dat de mens maar moeilijk kan samenvallen met zijn geluksverlangen: we zouden onze aandacht beter kunnen verbinden aan het vinden van troost, stelt hij vast. Moring doet dat met de gedachte dat wij in de eenzaamheid van ons leed niet alleen hoeven te zijn, we zijn ten minste samen alleen. Dat ziet hij al als een troostende wetenschap, omdat we elkaar zo echt kunnen kennen. Daarin vindt hij bijval van psychiater Dirk de Wachter. Die stelt in zijn interviews en populaire boeken evenzeer vast dat het juist onze tolerantie voor het lijden is die we aan het verliezen zijn. Het gebruikt het woord kwetsbaarheid. Dat is de ervaring waarvan we steeds meer vervreemd raken. Hij gebruikt een vergelijkbare metafoor als Moring; "Verdriet kan een ding met stekels zijn". Hij beschrijft het verdriet als stekels die echt kunnen snijden. Je verwonden en pijn doen. Daar kunnen we ook volgens hem niet aan ontsnappen. De Wachter heeft nog wel doe-het-zelf tips voor ons; "Wat we wel kunnen doen is ons verdriet omzwachtelen met verhalen, windsels, pleisters. Tot de stekels niet meer prikken. Tot je het verdriet bijna koesterend kunt meenemen". Het doel zou niet moeten zijn de stekels af te snijden. Wat je moet doen is blijvend zwachtelen, het leed niet uit de weggaan, steeds opnieuw door er over te praten. Dat om te voorkomen dat die stekels je verschrikkelijk verwonden daarbinnen. Ingeslikt verdriet kun je niet zwachtelen: "Je moet het verdriet eerst uitbraken", laat hij weten.

Afbeelding: Francis Bacon, Study,